Znaczenie dietetyczne oliwek


Znaczenie dietetyczne oliwek

Oliwka ma znaczenie nie tylko jako owoc dostarczający oliwy, ale jest także nieodzownym składnikiem wielu potraw śródziemnomorskich. Kto ma jednak ochotę spróbować oliwek prosto z drzewa – zielonych, fioletowych czy też czarnych – tego spotka w dosłownym tego słowa znaczeniu gorzkie rozczarowanie. Do jedzenia nadają się dopiero po przetworzeniu. Czy warto więc urozmaicać nimi jadłospis? Ależ oczywiście!

Oliwki wyzbywają się gorzkiego smaku dopiero po długim marynowaniu w solance lub ługu sodowym. Po takim zabiegu są płukane i zalewane świeżą solanką lub oliwą, doprawioną według uznania octem, sokiem cytrynowym, ziołami lub czosnkiem. Przydatność do spożycia oliwek gwarantuje obecność kwasu octowego lub mlecznego, który powstaje w procesie spontanicznej fermentacji. Innym sposobem ich konserwowania jest pasteryzacja. Specjałem są oliwki „à la greque” wielokrotnie nakłuwane i suszone w soli, o charakterystycznej pomarszczonej skórce.

Kolor oliwek nie jest cechą odmiany, ale świadczy o stopniu dojrzałości owocu. Najlepszą oliwę tłoczy się na zimno wyłącznie z tych najdojrzalszych – ciemnoniebieskich lub granatowych.Z każdej odmiany po zamarynowaniu można zrobić wspaniałą pastę oliwkową, zwaną tapenadą, całe oliwki można dodawać do sałatek i surówek, albo drobno pokrojone użyć przy wypieku pieczywa lub do pizzy. W krajach pochodzenia oliwki podaje się często także jako samodzielną zakąskę, zasolone i nadziane sardelami, papryką lub czosnkiem, albo suszone.

Oliwa tłoczona z oliwek znajduje zastosowanie nie tylko w kuchni, ale także w przemyśle i kosmetologii do produkcji kosmetyków i perfum. Kiedyś służyła jako paliwo w lampkach oliwnych. Grecki historyk Tukidydes twierdził, że „ludy Morza Śródziemnego wyszły z epoki barbarzyństwa, gdy nauczyły się uprawiać oliwki i winorośl”. Z pewnością wino skupia na sobie więcej uwagi, ale pod względem sakralnym i historycznym oliwa ma głębsze znaczenie.

Znaczenie dietetyczne oliwek i oliwy nieznacznie się jednak różni, ponieważ marynowane w soli owoce są troszkę ciężej strawne niż tłoczony z nich tłuszcz.

Niemniej jednak niemal całe bogactwo oliwek to zawarte w nich kwasy tłuszczowe z przewagą kwasu oleinowego i to z ich zawartości wynika większość właściwości zdrowotnych tych owoców. Mają one przede wszystkim znaczenie w profilaktyce miażdżycy i innych chorób cywilizacyjnych, wzmacniają układ nerwowy, immunologiczny oraz poprawiają kondycję narządów układu pokarmowego.

Najcenniejszym składnikiem oliwek, oprócz nienasyconych kwasów tłuszczowych jest oleoeuropeina. Właśnie ona nadaje oliwkom gorzki smak. To pochodna związków sekoirydoidowych należących do goryczy. Wykazuje właściwości obniżające ciśnienie i zmniejszające stężenie cholesterolu.

W oliwkach, jak również oliwie z oliwek występują fitosterole, zwane również sterolami roślinnymi, które obniżają poziom cholesterolu całkowitego i frakcji LDL w organizmie. W oliwkach występują takie fitosterole jak: β-sitosterol, kampesterol istigmasterol.

Oliwki zawierają również niewielkie ilości witamin i soli mineralnych, w tym wapnia, sodu, fosforu, magnezu, jodu i żelaza. Ponieważ ułatwiają przyswajanie cukru i wyrównują jego poziom we krwi, wykazują właściwości przeciwcukrzycowe i są polecane dla diabetyków. W pediatrii podaje się je także dzieciom zagrożonym krzywicą, gdyż pobudzają wzrost i prawidłowy rozwój układu kostnego.

Uchodzą także za symbol młodości i płodności – są ponoć silnym afrodyzjakiem w kuchni. Z pewnością przyczynia się do tego wysoka zawartość witaminy E, rozpuszczalnej w tłuszczach.Witamina ta pozytywnie wpływa na ogólny wygląd skóry, włosów i paznokci. Sprawia, że poprawia się jędrność skóry i wzrasta jej poziom nawilżenia. Dzieje się tak, ponieważ witamina E (tokoferole) oraz związki fenolowe zawarte w oliwkach to znany wymiatacz wolnych rodników odpowiedzialnych za przyspieszanie procesów starzenia i zmiany degeneracyjne w komórkach. Chronią nas przed nimi tak skutecznie, że uznano je za związki o działaniu przeciwnowotworowym.

Ponadto oliwki obfitują w błonnik (2,4 g/100 g), dzięki czemu leczą zaparcia i usprawniają perystaltykę jelit. Jest to niezwykle ważne w profilaktyce raka jelita grubego oraz alergii. Jeśli jadamy je regularnie, nie grożą nam wzdęcia, ponieważ oliwki działają delikatnie wiatropędnie. Między innymi dzięki zawartości błonnikate niepozorne owoce mają również działanie odchudzające. W skuteczny sposób hamują też apetyt na słodycze. Do tego ich systematyczne spożywanie może przyczynić się do szybszej regeneracji wątroby (wykazują działanie żółciopędne) i zbawiennie wpływa na cały układ pokarmowy.

Zielone oliwki działają przeciwbólowo, więc są pomocne w leczeniu lub niwelowaniu skutków migreny. Dzieje się tak za sprawą zawartej w nich miedzi. Z kolei niewielkie ilości jodu pomagają nam zadbać o kondycję naszej tarczycy i zapobiegają rozwojowi jej niedoczynności.

Sięgajmy więc zarówno po oliwę, jak i po oliwki, a z pewnością zyska na tym nasze zdrowie, samopoczucie i kondycja fizyczna.

Karolina Sienkiewicz